Wydziałowe Obserwatorium Agro i Hydrometeorologii
Wrocław-Swojec
Historia obserwatorium.
Obserwatorium Agro- i Hydrometeorologii Wrocław-Swojec powstało z inicjatywy prof. Adama Schmucka i prof. Stanisława Baca (jun.) w 1962 roku, jako placówka terenowo-badawcza Katedry Agro- i Hydrometeorologii WSR we Wrocławiu. W następstwie zmian organizacyjnych w roku 2002 weszło w skład Instytutu Kształtowania i Ochrony Środowiska. Od 1 stycznia 2014 roku zostało przekształcone w jednostkę wydziałową, a nadzór nad jego działalnością sprawuje Rada Naukowa ds. Wydziałowego Obserwatorium Agro- i Hydrometeorologii Wrocław-Swojec, powołana przez Dziekana Wydziału Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji.
Trwające nieprzerwanie do dziś systematyczne badania agrometeorologiczne rozpoczęto tam już w 1960 r. W kolejnych 5 latach ukształtował się ich zasadniczy profil, oprócz standardowych pomiarów meteorologicznych obejmujący pomiary: poziomu wód gruntowych, solarno-radiacyjne, wilgotności i termiki gleby oraz parowania terenowego.
Lokalizacja obserwatorium.
Teren Obserwatorium (φ =51°07N, λ=17°10E, 121 m n.p.m) położony jest we wschodniej, rolniczej części Wrocławia, oddalony o około 5 km od zwartej, wysokiej zabudowy centrum miasta, poza miejską wyspą ciepła. Otaczają go łąki i pola uprawne, od strony pd.-wsch. graniczy z niewielkim obszarem ogrodów i niskiej, luźnej zabudowy. Leży na poboczu strefy wododziałowej w zasięgu hydrologicznego oddziaływania wód powodziowych Odry i Widawy. Pod względem regionalizacji fizyczno-geograficznej obszar ten położony jest w południowej części równiny Oleśnickiej we wschodniej części Pradoliny Wrocławsko-Magdeburskiej. Ze względu na swe położenie i warunki glebowe (mady właściwe i rigosole utworzone na utworach moreny dennej i piasków fluwioglacjalnych) jest reprezentatywny dla rolniczych obszarów Niziny Śląskiej. Obserwatorium wyróżnia się na tle innych placówek agrometeorologicznych w Polsce zakresem swoich badań oraz długością i homogenicznością realizowanych tam serii pomiarowych.
Badania prowadzone w obserwatorium.
Początkowo, oprócz realizacji standardowych pomiarów agrometeorologicznych (Obserwatorium nie jest w sieci IMGW), koncentrowano się głównie na pomiarach parowania z wolnej powierzchni wodnej i ewapotranspiracji roślin uprawnych. Opracowana na bazie tych badań metoda szacowania ewapotranspiracji rzeczywistej na podstawie empirycznych współczynników roślinnych jest do dzisiaj powszechnie stosowana.
Cele współczesnych badań to określenie bilansów: radiacyjnego, cieplnego i wodnego oraz ich składowych. W badaniach zmierza się do uchwycenia w bilansach wartości tej części dyspozycyjnej energii, ciepła i wody, która jest faktycznie użyteczna dla roślin i ich poszczególnych procesów życiowych. Na podstawie meteorologicznej bazy danych badane są statystyczne związki łączące parametry atmosferyczne z efektywnością poszczególnych procesów i stadiów rozwojowych roślin uprawnych (tj. szybkością wzrostu, wydajnością transpiracji i innych procesów fizjologicznych, terminami pojawów agrofenofaz, wielkością biomasy).
Oprócz tych kompleksowych badań realizowane są również, w oparciu o najnowszą aparaturę, badania specjalistyczne, głównie z zakresu wilgotności gleb, metodyki pomiaru opadu oraz przyrostu masy roślin energetycznych, porównań dokładności pomiarowej stacji automatycznych ze standardowymi pomiarami meteorologicznymi realizowanymi metodami klasycznymi.
Obserwatorium jest jednostką Wydziałową skupiającą również interdyscyplinarne kierunki badań środowiskowych (badania roślin energetycznych, „zielone ściany” i „zielone dachy”). Opiera się na coraz doskonalszej technice pomiarowej i obliczeniowej. Główne osiągnięcia Obserwatorium, które związane są z pracą badawczą Katedry Agro – i Hydrometeorologii (od 1980 roku – Zakładu Agro- i Hydrometeorologii), to zgromadzone unikatowe, kilkudziesięcioletnie serie pomiarowe:
- parowania z wolnej powierzchni wodnej i ewapotranspiracji rzeczywistej;
- promieniowania całkowitego i rozproszonego;
- całkowitego bilansu promieniowania;
- wilgotności gleby;
- usłonecznienia rzeczywistego;
- temperatury powietrza i gleby;
- innych standardowych elementów meteorologicznych.
Na bazie wyników powstały 23 monografie, 8 prac habilitacyjnych, 19 doktorskich i ponad 250 innych opracowań naukowych. Oprócz działalności naukowo-badawczej Obserwatorium stanowi miejsce realizacji wielu ćwiczeń i praktyk terenowych z zakresu agrometeorologii dla studentów UP we Wrocławiu.
