Aktualności

Podpisanie umowy z ESA na projekt dotyczący zwiększenia dokładności pomiarów satelitarnych

10-06-2025

10 czerwca 2025 r. podpisano umowę pomiędzy ESA i UPWr dotyczącą realizacji projektu, który pozwoli zastosować wyniki z misji Genesis w praktycznych rozwiązaniach w nawigacji, geodezji, fotogrametrii lotniczej, rolnictwie precyzyjnym, inżynierii lądowej, a przez to i w całej gospodarce.

Misja Genesis zapoczątkuje nową erę dokładności pomiarów satelitarnych
Genesis to misja satelitarna Europejskiej Agencji Kosmicznej, której celem jest poprawa dokładności i spójności technik pomiarowych geodezji kosmicznej i satelitarnej. Wyniesienie misji na orbitę planowane jest na 2028 r. Genesis będzie unikatową misją, gdyż połączy różne techniki pomiarowe na pokładzie jednego satelity, w tym obserwacje z radioteleskopów, które dotychczas obserwowały supermasywne czarne dziury znajdujące się w centrach odległych galaktyk. Tym razem, radioteleskopy będą obserwować satelitę orbitującego wokół Ziemi i nadającego sygnały zoptymalizowane po kątem obserwacji tzw. interferometrii wielkobazowej, gdy radioteleskopy znajdujące się na różnych kontynentach rejestrują jednocześnie sygnał z tego samego źródła.

Misja Genesis będzie miała również dwie anteny do obioru sygnału GPS i Galileo. Innowacyjnym i dotąd niepowtarzalnym rozwiązaniem będzie to, że jedna z anten będzie skierowana na Ziemię w celu odbierania sygnałów z satelitów znajdujących się po przeciwnej stronie Ziemi (częściowo zasłoniętych). Będzie to możliwe, gdyż Genesis znajdzie się na wysokości 6000 km, o wiele wyżej niż są umieszczane satelity na niskich orbitach (do 2000 km). Druga antena będzie odbierała sygnały z satelitów GPS i Galileo znajdujących się powyżej satelity (czyli na wysokości ponad 20000 km).



Genesis będzie śledzona laserowo również z Polski
Genesis będzie śledzona przez stacje laserowe znajdujące się na Ziemi, w tym przez teleskop i dalmierz laserowy Centrum Badań Kosmicznych PAN w Obserwatorium w Borówcu pod Poznaniem. Ostatnią techniką na pokładzie Genesis będzie śledzenie sygnałów radiowych z sieci DORIS rozmieszczonej na całym świecie, w tym na Antarktydzie, Grenlandii i odludnych wyspach na Pacyfiku.

Głównym celem misji Genesis będzie zwiększenie dokładności i spójności pomiarów geodezyjnych do poziomu 1 mm oraz stabilności tych pomiarów do 0.1 mm rocznie. Tak dokładne pomiary są niezbędne przy monitorowaniu wzrostu poziomu lustra wody w morzach i oceanach (który średnio wynosi 3.6 mm/rok, lecz dla Bałtyku już 5.8 mm/rok), ruchu płyt tektonicznych, czy też wypiętrzania się kontynentów po ostatnim zlodowaceniu.

Nowy projekt ESA na Genesis i układy odniesienia
Naukowcy z UPWr brali udział w przygotowaniu koncepcji misji Genesis w okresie, gdy misja nie miała jeszcze zapewnionego finansowania. Decyzja o sfinansowaniu Genesis zapadła w 2022 r. podczas poprzedniego spotkania delegacji państw członkowskich ESA. W ramach projektu sfinansowanego przez ESA: „Exploring the Needs for Accurate reFerence Frames (E-NAFF)” i umowy zawartej w czerwcu 2025 r., UPWr zidentyfikuje oraz zweryfikuje wszystkie te obszary w gospodarce europejskiej, które szczególnie zyskają na zwiększeniu dokładności i spójności globalnych układów odniesienia dostarczonych przez misję Genesis oraz ulepszone procedury integracji technik satelitarnych. Będzie to w szczególności dotyczyło realizacji prac budowlanych i inżynierskich, fotogrametrii z pokładu dronów i lotniczego skaningu laserowego, pomiarów geodezyjnych i zakładania osnów w geodezji, podziałów i rozgraniczeń nieruchomości, a także nawigacji oraz rolnictwa i sadownictwa precyzyjnego.

Już w 2022 r. rozwiązanie z UPWr dla systemu satelitarnego Galileo zostało ogłoszone Polskim Produktem Przyszłości. Było to rozwiązanie technologiczne wyznaczania precyzyjnych orbit satelitów nawigacyjnych oparte o zintegrowane obserwacje laserowe i mikrofalowe na pokładzie satelitów, które umożliwiło osiągnięcie dokładności na poziomie kilku milimetrów. Teraz rozwiązanie dla systemu Galileo oraz przyszłej misji Genesis zostanie wdrożone w ramach umowy z ESA w programie NAVISP: “Geodesy-Enabled Applications”. Kierownikiem projektu został prof. Krzysztof Sośnica.

Więcej o projekcie można znaleźć na stronie ESA.

Nowy kierunek studiów na UPWr
Właśnie ruszyła rekrutacja na kierunek Inżynieria danych satelitarnych i kosmicznych. Jest to unikatowy kierunek studiów w skali krajowej i europejskiej, na którym prowadzący z doświadczeniem w realizacji projektów ESA, będą przekazywali wiedzę specjalistyczną z zakresu projektowania misji satelitarnych, a także przetwarzania i wizualizacji danych gromadzonych przez coraz liczniejsze misje satelitarnej.

Więcej informacji na temat kierunku znajduje się na stronie: rekrukacji UPWr.